เด็กทุกคนที่สิทธิพื้นฐานที่จะ “เล่น”

เด็กทุกคนที่สิทธิพื้นฐานที่จะ “เล่น”
.
ทำไมหัวข้อที่ 31 ของอนุสัญญาว่าด้วยสิทธิเด็กสหประชาชาติ ถึงสำคัญต่อเด็กทุกคนอย่างมาก?
.
อนุสัญญาว่าด้วยสิทธิเด็กสหประชาชาติ (United Nations Convention on the Rights of the Child) ที่ลงนามในปี 1989 เป็นข้อตกลงสำคัญที่ประเทศต่างๆ ทั่วโลกรวมกันเพื่อให้คำมั่นสัญญาว่าจะให้ความคุ้มครองสิทธิเด็ก อนุสัญญาว่าด้วยสิทธิเด็กอธิบาย คำจำกัดความของคำว่าเด็ก สิทธิและหน้าที่ความรับผิดชอบของรัฐ สิทธิทั้งหมดมีความเชื่อมโยง และมีความสำคัญเท่าเทียมกัน ไม่สามารถลิดรอนไปจากเด็กได้ ซึ่งประเทศไทยก็เป็นหนึ่งในประเทศที่ได้ร่วมลงนามยืนยันในอนุสัญญาฉบับนี้เช่นเดียวกัน
.
หนึ่งในหัวข้อสำคัญในอนุสัญญาคือหัวข้อที่ 31 ที่ระบุชัดเจนว่าเด็กทุกคนมีสิทธิพื้นฐานที่จะ “เล่น” ซึ่งระบุไว้ดังนี้
.
“เด็กทุกคนมีสิทธิที่จะพัก ผ่อนคลาย เข้าร่วมกิจกรรม เล่นกิจกรรมสร้างสรรค์ และมีส่วนร่วมอย่างเสรีในทางวัฒนธรรมและศิลปะ รัฐบาลจำเป็นต้องเคารพและส่งเสริมสิทธิเด็กที่และมีส่วนร่วมอย่างเต็มที่ และสนับสนุนการทำกิจกรรมทางวัฒนธรรม ศิลปะ สันทนาการ และการพักผ่อนหย่อนใจ”
.
“That every child has the right to rest and leisure, to engage in play and recreational activities appropriate to the age of the child and to participate freely in cultural life and the arts. That member governments shall respect and promote the right of the child to participate fully in cultural and artistic life. They shall encourage the provision of appropriate and equal opportunities for cultural, artistic, recreational, and leisure activity.”
.
หลายท่านอาจจะสงสัยหรืออยากทราบความหมายและการตีความคำว่า การเล่น (Play) และ การผ่อนคลาย (Leisure) ซึ่งข้อมูลจาก International Play Association (IPA) ได้ให้นิยามไว้ดังนี้:
.

การเล่น (Play) คือพฤติกรรม กิจกรรม และกระบวนการทุกอย่างที่ควบคุมและสร้างโดยตัวเด็กเอง การเล่นไม่ใช่การบังคับ เเต่ต้องขับเคลื่อนด้วยแรงจูงใจจากภายในและทำด้วยตัวมันเอง การเล่นอาจเป็นรูปแบบที่ไม่สิ้นสุด แต่ลักษณะสำคัญของการเล่นคือ ความสนุก ความไม่แน่นอน ความท้าทาย และความยืดหยุ่น แม้ว่าการเล่นอาจจะถูกมองว่าเป็นเรื่องเล่น ๆ หรือไม่สำคัญสักเท่าไหร่ในมุมมองผู้ใหญ่ แต่ผู้เชี่ยวชาญได้ยืนยันว่าการเล่นคือพื้นฐานสำคัญของความสุขในวัยเด็ก และเป็นองค์ประกอบสำคัญในการพัฒนาการเด็ก
การผ่อนคลาย (Leisure) คือเวลาว่างที่ไม่มีข้อผูกมัด ซึ่งคือการเล่นหรือการพักผ่อนหย่อนใจ
.
อย่างไรก็ตามอนุสัญญานี้ยังมีอุปสรรคในการบังคับใช้จริง เนื่องจากปัญหาด้านการขยายตัวทางเศษฐกิจ การเติบโตของประชากร พัฒนาการของเทคโนโลยีต่าง ๆ การเล่นของเด็กทำได้ยากขึ้น การศึกษาเน้นผลิตคนที่ตอบโจทย์การพัฒนาของเมืองเเละอุตสาหรรม ทำให้เด็กเล่นน้อยลง เพราะต้องพัฒนาทักษะที่จำเป็นต่อตลาด
.
คุณพ่อคุณแม่ คุณครู และภาครัฐสามารถสนับสนุนการเล่นของเด็ก ๆ ตามหัวข้อที่ 31 อนุสัญญาว่าด้วยสิทธิเด็กสหประชาชาติ (United Nations Convention on the Rights of the Child) ได้อย่างไร?
.

ควรมีพื้นและเวลา (Time and Space) ที่ให้เด็กได้เล่นและผ่อนคลายอย่างอิสระ เพราะการเล่นจะช่วยให้เด็กมีความสุข ผ่อนคลาย และมีสุขภาพ/สุขภาวะที่แข็งแรง
ภาครัฐจำเป็นต้องหาวิธีและแนวทางกำหนดนโยบายที่ทำให้เด็กมีเวลาเล่นมากขึ้น ทั้งในโรงเรียนและที่บ้านหรือในครอบครัว
ควรมีพื้นที่สาธารณะ เช่น พิพิธภัณฑ์ นิทรรศการ โรงละคร และห้องสมุดที่เด็กสามารถเรียนรู้ศิลปะและวัฒนธรรม
.
ดังนั้นจึงเป็นหน้าที่ของทุกฝ่ายในการมีส่วนร่วมที่จะสร้างสภาวะแวดล้อมที่อำนวยต่อการเล่นของเด็กไม่ว่าจะเป็นการสร้างพื้นที่เล่นทำกิจกรรมสร้างสรรค์ เพิ่มเวลาเล่น เวลาผ่อนคลาย และการสนับสนุนการเรียนรู้วัฒนธรรมและศิลปะนั่นเอง
.
อ้างอิง
.
https://ipausa.org/wp-content/uploads/2020/07/IPASummaryofUNGCarticle31_FINAL.pdf

ทำโดย : Leeway การเรียนรู้ผ่านการเล่น